Sınavlara hazırlanırken hayatımızda pek çok kısır döngü meydana gelir. Örneğin; sevilmeyen bir derse çalışmaya başlamak, sıkılmak, ara vermek ve çalışmak zorunda olduğun için tekrar aynı derse çalışmak. Elbette siz de, ben de daha pek çok örnek sayabiliriz.
Ancak pek farkında olmadan da gerçekleşen kısır döngüler vardır. Bunun en önemli örneği ise sınavlara hazırlanırken alınan kilolar, aşırı kilo veya obezite problemi ve sonuç tekrar stres… Eminim ki şu an pek çoğunuz kendinizde düşünüp bu duruma hak verdiniz. Fakat unutmayın ki bu konuda da yalnız değilsiniz. Yakın tarihli bir çalışmaya göre; 10-16 yaş grubu adölesanların %19.3’ünün fazla kilolu, %10.5’inin obez, %1.2’sinin ise morbid obez olduğu belirlenmiştir (1).
Obezite Nedir, Nelere Yol Açar?
En genel tanımıyla obezite ve aşırı kilo, sağlığı bozacak düzeyde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmaktadır (2). Elbette ki bu aşırı birikme bir günde meydana gelmez. Aşırı kilolu veya obez yetişkinlerden duymanız çok muhtemel olan bir söz vardır; benim küçükken de hep kilo problemim vardı. Bu durum ve tabii ki bu konuda yapılmış pek çok çalışma da gösteriyor ki çocukluk ve adölesan dönemde önlenemeyen veya tedavi edilmeyen kilo problemleri aynı bireylerin yetişkinlik dönemlerinde de karşılarına çıkmaktadır. Maalesef ki çoğu zaman tek başına da gelmeyip yanında insülin direnci, diyabet gibi birçok hastalığı veya potansiyel hasta adayı olmayı da getirir.
Yani aslında çocukluk döneminde obezite, temelde iki nedenle çok önemlidir. İlk olarak, obezitenin erken yaşlarda çok sayıda metabolik ve kronik hastalığa yol açabilmesi. Diğeri ise, kilo problemi olan çocuklarda görülen psikolojik sorunların, ileriki yıllarda özgüven eksikliği ve uyum sorunlarıyla kendini göstermesine yol açabilir (3).
Peki, Nerede Hata Yapıyoruz?
Aslında mantık basittir; günlük alınan enerji, harcanan enerjiden fazla olduğunda kilo alma süreci de başlar. Elbette başta da belirttiğim gibi bu durum bir günde olmadığı gibi tek bir tane sebeple de oluşmaz. Gelişimsel, çevresel, genetik ve fizyolojik pek çok faktör rol oynar bu durumda. Minik bir örnek vermek gerekirse, ebeveynlerinden sadece biri obez olan çocukların obez olma olasılığı %40 iken, her iki ebeveyni de obez olan çocukların bu olasılığı %80’ e kadar çıkmaktadır (4).
Dolayısıyla, sizin düzeltebileceğiniz sebepleri ortadan kaldırdığınızda veya en aza indirgediğinizde işinizi daha sağlama almış ve sağlığınız için oldukça büyük bir adım atmış olursunuz. Peki, nelere dikkat ederek kendinizi obezite ve beraberindeki olumsuzluklardan koruyabilirsiniz gelin bir bakalım…
Obeziteden Korunmak için Püf Noktalar
- Öncelik elbette ki suyun… Su içmeyi kesinlikle ihmal etmeyin.
- Öğün atlamayın. En önce de tabii ki kahvaltıyı atlamamalısınız. Bazen zaman bulamayabilirsiniz, bazen canınız istemeyebilir. Ancak kahvaltı öğününü atlamamak, gün içinde diğer öğünleri düzenlemeye yardımcı olduğu gibi pek çok çalışmada akademik anlamda başarıyla da ilişkili bulunmuştur.
- Ara öğünlerde ise işler biraz daha değişir. Ara öğünlerde genelde neredeyse ana öğün kadar kalorilere çıkılabilir. Yani ara öğünlerin içeriği daha çok önem kazanır. Çünkü abur cuburlar, sizler için ara öğünlerde çok daha cazip ve ulaşılabilirdir. Ancak onlar yerine süt, yoğurt, meyve gibi daha sağlıklı seçimler sağlıklı olduğu gibi daha uzun süre tok kalmanızı da sağlar.
- Elbette sebze ve meyve tüketimi de oldukça önemli. Sevmediğiniz sebzeler olabilir, ancak belki de sevilmeyen sebzenin kendisi değil; hazırlanışıdır. Artık pek çok pratik ve sağlıklı tariflere kolayca ulaşılıyor. Bir şansı daha hak ediyor sevmediğiniz sebzeler.
- Tabii ki geldik fiziksel aktiviteye. Dünya Sağlık Örgütü; 5-17 yaş grubunun, günde 60 dakika orta şiddetliden şiddetliye doğru fiziksel aktivite yapmalarını önermekte. Günde 60 dakikadan daha fazla yapılan fiziksel aktivitenin ise ek sağlık yararları olduğunu bildirmektedir. Ayrıca kas ve kemik güçlendirmeyi de içeren şiddetli yoğunluktaki aktivitelerin de haftada en az 3 kez yapılması önerilmektedir (5).
- Uyku düzeniniz mutlaka olmalı. Uyku süresi de kilo alma sürecinde etkilidir.
- Bir de üzerinde pek durulmayan ama yaygın bir sorun vardır ki o da ekran karşısında yiyip içmek. Çalışmalar; çocuklarda ve adölesanlarda izleme sırasında artan yemenin obeziteye yol açtığını göstermektedir (6).
Sağlıkla kalın.
KAYNAKÇA
(1) Yavuz, C.M., & Özer, B.K. (2019). Adölesan dönem okul çocuklarında beslenme alışkanlıkları ve beslenme durumunun değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1), 225-243.
(2) DSÖ. (2021). Obesity. http://www.who.int/topics/obesity/en/.
(3) Deleş, B. (2019). Çocukluk çağı obezitesi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 17- 31.
(4) Birch LL, Fisher JO. Development of eating behaviors among children and adolescents. Pediatrics 1998; 101(3 Pt 2):539-49.
(5) DSÖ. (2020). Recommended levels of physical activity for children aged 5 – 17 years. https://www.who.int/teams/health-promotion/physical-activity/physical-activity-andyoung-people.
(6) Robinson, T.N., Banda, J. A., Hale, L., Lu, A.S., Fleming-Milici, F., Calvert, S.L., & Wartella, E. (2017). Screen media exposure and obesity in children and adolescents. Pediatrics, 140 (Suppl 2), 97–101.
Diğer yazılarımıza buradan ulaşabilirsiniz.
