Bu yazımızda sizler için Talim ve Terbiye Kurulu’nun en son yayımladığı 9. sınıf kimya konuları derlenmiştir.
9. Sınıf Kimya Konuları 1. Dönem
1. Ünite: Kimya Bilimi
- Simyadan Kimyaya: Simya öncesi dönem, simyacıların arayışları, simya ve kimyaya katkı sağlayan önemli kişiler, Filojiston Kuramı, kimyanın bilim olma süreci, simya ile kimya bilimi arasındaki farklar, simyacıların kullandığı bazı yöntemler açıklanır. Simyanın (alşimi) tanımı yapılarak çalışmaları ve keşfettikleri maddeler kullanım alanları ile birlikte işlenir. Kimyanın tanımı yapılır. Kimya bilimine katkı sağlayan Robert Boyle, Lavoisier, Empedokles, Demokritos, Aristo, Cabir Bin Hayyan, Ebubekir Er-Razi gibi bilim insanları ve çalışmaları açıklanır.
- Kimya Disiplinleri ve Kimyacıların Çalışma Alanları: Kimyanın ve kimyacıların günümüzdeki çalışma alanları, kimyanın disiplinleri (polimer kimyası, fizikokimya, biyokimya, analitik kimya, anorganik kimya, organik kimya, endüstriyel kimya) tanımlanır. Her kimya disiplini açıklanır. Kimya ile ilgili alanlar (ilaç, gıda, temizlik, adli kimya, enerji, madencilik, gübre, petrokimya, arıtım, vb.) ve kimya alanı ile ilgili meslekler (kimya mühendisi, metalurji mühendisi, eczacı, kimyager, kimya öğretmeni) işlenir.
- Kimyanın Sembolik Dili: Element ve bileşiklerin tanımı yapılır, özellikleri açıklanır. Gösterimleri, yaygın bileşikler ve ilk 20 element işlenir.
- Kimya Uygulamalarında İş Sağlığı ve Güvenlik: Kimya laboratuvarlarında uyulması gereken iş sağlığı ve güvenliği kuralları, laboratuvar güvenliği uyarı piktogramları, iş sağlığı ve güvenliği amacıyla kullanılan işaretler ve anlamları, kimyasal maddelerin tehlike piktogramları işlenir. Kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkileri ile kimya laboratuarlarında kullanılan bazı temel malzemeler açıklanır.
2. Ünite: Atom ve Periyodik Sistem
- Atom Modelleri: Dalton, Thomson, Rutherford atom modelleri işlenir. Atomların absorbsiyon/emisyon spektrumu, Bohr atom modeli ve modern atom modeli açıklanır. Atom, model, teori, kanun tanımlanır.
- Atomun Yapısı: Atom altı parçacıkların varlığı, atom altı taneciklerin temel özelliklerinin karşılaştırılması, atomun temel taneciklerinin özellikleri işlenir. Atom numarası, kütle numarası, izotop, izobar, izoton ve izoelektronik kavramları açıklanır.
- Periyodik Sistem: Elementlerin periyodik sistemdeki yerleşim esasları, modern periyodik sistem, modern periyodik cetvelde grup ve periyotlar, atomların katman elektron dağılımı ve grup-periyot ilişkisi, elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine ve özelliklerine göre sınıflandırılması, periyodik özellikler ve değişimi işlenir.
3. Ünite: Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
- Kimyasal Tür: Kimyasal türler ve bu türleri bir arada tutan çekim kuvvetleri tanımlanır.
- Kimyasal Türler Arasındaki Etkileşimlerin Gücüne Göre Sınıflandırılması: Türler arası etkileşimler 2 ana başlık (güçlü/zayıf) altında incelenir.
9. Sınıf Kimya Konuları 2. Dönem
- Güçlü Etkileşimler: İyonik bağın oluşumu ve iyonlar arası elektrostatik etkileşimler, atomların ve iyonların Lewis elektron nokta yapıları, iyonik bileşiklerin kristal örgü yapısı, iyonik bileşiklerin genel özellikleri, iyonik bağlı bileşiklerin sistematik adlandırılması, kovalent bağlar işlenir. Bağ, molekül polarlığı ve moleküllerin geometrik şekilleri, metalik bağlar açıklanır.
- Zayıf Etkileşimler: Zayıf ve güçlü etkileşimlerin bağ enerjisi, kimyasal türler arasındaki zayıf etkileşimlerin sınıflandırılması (dipol-dipol, iyon-dipol, London kuvvetleri, dipol- indüklenmiş dipol, iyon-indüklenmiş dipol), hidrojen bağları ile maddelerin fiziksel özellikleri arasındaki ilişki işlenir.
- Fiziksel ve Kimyasal Değişimler: Fiziksel ve kimyasal değişimlerin kopan ve oluşan bağlar temelinde ayrılması, fiziksel değişimler ve özellikleri ile kimyasal değişimler ve özellikleri işlenir.
4. Ünite: Maddenin Halleri
- Maddenin Fiziksel Halleri: Maddenin farklı hallerde olmasının canlılar ve çevre için önemi, suyun doğadaki döngüsü açıklanır. LPG (Liquid Petroleum Gas; Sıvılaştırılmış Gaz), itici gaz, LNG (Liquid Natural Gas; Sıvılaştırılmış Doğal Gaz), soğutucu gazlar işlenir. Soğutucu akışkanların özellikleri, havadan azot ve oksijen eldesi incelenir.
- Katılar: Katıların özellikleri, istiflenme şekli ve bağların gücüyle ilişkileri tanımlanır. Katıların sınıflandırılması (amorf katılar ve kristal katılar) işlenir. Günlük hayatta sıkça karşılaşılan tuz, iyot, elmas ve çinko gibi katıların taneciklerini bir arada tutan kuvvetler açıklanır.
- Sıvılar: Sıvılarda viskozite, sıvılarda viskoziteyi etkileyen faktörler (viskozitenin moleküller arası etkileşimlerle ilişkisi, farklı sıvıların viskoziteleri ile sıcaklık ilişkisi), sıvıların buhar basıncının moleküller arası etkileşimlerle ilişkisi işlenir. Kapalı kaplarda gerçekleşen buharlaşma-yoğuşma süreçleri ve denge-buhar basıncı, doğal olaylarda sıvılar ve özellikleri açıklanır.
- Gazlar: Gazlarda basınç, sıcaklık, hacim, miktar özellikleri ve birimleri, açık hava basıncı, sıcaklık, mol kavramı, gaz davranışlarının gaz kanunları ve kinetik teori ile açıklanması, saf maddelerin hal değişim grafikleri işlenir.
- Plazma
5. Ünite: Doğa ve Kimya
- Su ve Hayat: Suyun varlıklar için önemi, kullanılabilir su kaynakları ve su tasarrufu, su kaynaklarının korunması için proje tasarlama, suyun sertlik ve yumuşaklık özellikleri açıklanır.
- Çevre Kimyası: Hava, toprak ve su kirliliğinin sebepleri ve çevreye zarar veren kimyasal kirleticilerin azaltılması konusunda çözüm önerileri işlenir.
Talim ve Terbiye Kurulu’nun 2018 yılında yayınladığı 9. sınıf kimya konuları hakkında bilgi sahibi olup müfredatına buradan ulaşabilirsiniz.
Diğer yazılarımıza buradan ulaşabilirsiniz.
